Rodzaje systemów operacyjnych – jaki wybrać?

Chociaż to pojęcie spotyka się często, czytając specyfikację sprzętu (na przykład komputera) czy artykuły wykazujące wyższość jednego systemu operacyjnego nad drugim, to jednak nie zawsze czytelnik do końca zdaje sobie sprawę z tego, o czym właściwie mowa. A zatem – czym jest system operacyjny i do czego jest potrzebny?
Jak sama nazwa wskazuje, taki system skupia się na operacjach, czyli zadaniach. Korzystając z rozmaitych, nowoczesnych urządzeń, oczekujemy wykonania wielu różnych zadań – zazwyczaj wielu jednocześnie. Skąd komputer ma wiedzieć, co ma właściwie zrobić i w jakiej kolejności? Trzeba te wszystkie zadania właściwie uporządkować i zarządzać nimi w odpowiedni sposób, biorąc pod uwagę dostępne zasoby. A zatem, w największym skrócie, system operacyjny to rodzaj oprogramowania tworzący środowisko do wykonywania i kontrolowania zadań.
Jego główne zadania to:

• planowanie pracy procesora,
• podział pamięci operacyjnej na poszczególne zadania,
• synchronizacja pomiędzy zadaniami,
• ustalanie połączeń sieciowych,
• zarządzanie plikami

Jeśli chodzi o konkrety, to system operacyjny:

• nadzoruje współpracę między różnymi urządzeniami (na przykład jednostką centralną a myszą komputerową czy klawiaturą),
• wyświetla informacje na ekranie,
• umożliwia zapisywanie, otwieranie czy kopiowane danych między różnymi nośnikami czy lokalizacjami na dysku.

Każdy system operacyjny ma swoje jądro, planistę (czyli część systemu odpowiedzialną za przełączanie zadań), system plików, a także ta zwaną powłokę, czyli warstwę odpowiedzialną za komunikację systemu z użytkownikiem. Najczęściej, omawiając różnice między systemami operacyjnymi widoczne gołym okiem, skupiamy się właśnie na powłoce.
W poszczególnych systemach inaczej mogą działać ikony, skróty klawiaturowe, inaczej wyglądać interfejs. Często to powłoka danego systemu operacyjnego jest powodem, dla którego lubimy lub nie lubimy z niego korzystać. A zatem każde urządzenie czy to wspomniany już komputer, smartfon, tablet czy smart TV, posiada system operacyjny. Co to jest – już wiemy. Warto zatem skupić się na tym, jak działa i co nam może zaoferować.

Trudno jednoznacznie odpowiedzieć na tak postawione pytanie, ponieważ wybór systemu zależy od konkretnych potrzeb użytkownika, a także subiektywnej oceny różnych rozwiązań. Wiele osób potrafi godzinami dyskutować o wadach i zaletach konkretnych systemów i mimo licznych argumentów z obu stron mieć całkowicie inne opinie na ten temat.
Jeśli zastanawiamy się, jaki system operacyjny do laptopa wybrać, to mamy właściwie 3 możliwości:

• Windows,
• Mac OS,
• Linux.

Mac OS

Dodatkowo sprawę ułatwia fakt, że wszystkie urządzenia marki Apple mają wbudowany system Mac OS w odpowiedniej wersji, zatem producent praktycznie dokonuje wyboru za nas. Uchodzi za prosty w obsłudze, bardzo stabilny i bezpieczny. Nie funkcjonuje na urządzeniach innych producentów.

Windows

Windows jest natomiast najpopularniejszym, uniwersalnym systemem, który może spokojnie funkcjonować zarówno na prostych budżetowych notebookach do przeglądania internetu i nauki, jak również na gamingowych laptopach wysokiej klasy o bardzo mocnej specyfikacji. Jest płatnym systemem, wymagającym częstych i obszernych aktualizacji. Zdecydowana większość zestawów komputerowych ze sklepu ma preinstalowany właśnie system Windows.
Od 2015 roku aktualna wersja systemu funkcjonuje pod zbiorczą nazwą Windows 10. Warto jednak pamiętać, że ma wiele odmian i wariantów:

• Na ten moment najczęściej kupuje się Windows 10 Home (dla użytkowników domowych) lub uproszczony Windows 10S – idealny do nauki. W tym systemie postawiono na bezpieczeństwo użytkownika – można na nim instalować tylko aplikacje pochodzące ze sklepu Windows, zweryfikowane przez Microsoft.
• Oprócz tego dostępne są też Windows 10 Pro (do pracy zawodowej) a także mniej popularne – Windows 10 Education czy Windows 10 Enterprise.
• Trudno już znaleźć komputery ze starszymi systemami, takimi jak Windows 7 czy Windows XP. Mowa tutaj bowiem o sprzęcie, który miałby ponad 10 lat, a to, jak wiadomo, w świecie komputerów cała epoka.

Linux

Linux to natomiast darmowe, otwarte oprogramowanie dla osób, które szukają alternatywy dla Windowsa. Trzeba jednak przyznać, ze nie jest tak przystępny i intuicyjny jak dwa wymienione wcześniej, a korzystanie z niego wymaga nieco większej wiedzy i doświadczenia. Na bazie Linuxa powstało wiele innych niszowych systemów operacyjnych, takich jak Ubuntu, FreeBSD, SteamOS czy Sylaba. Pewną ciekawostką jest jeszcze system ChromeOS, który występuje w Chromebookach. Z racji tego, że jest stworzony z myślą o konkretnych urządzeniach, podobnie jak Mac OS, uchodzi za lekki, stabilny i bezpieczny.

Jeśli mielibyśmy rekomendować wybór systemu, to można powiedzieć w skrócie, że:

• Windows jest najprostszy w obsłudze i najpopularniejszy, to przekłada się też na fakt, że to na system Windows istnieje najwięcej złośliwych wirusów!
• Mac OS to system dla posiadaczy urządzeń Apple, takich jak MacBook czy iPad.
• Linux i systemy tworzone na jego bazie to alternatywa Windowsa dla osób, które szukają czegoś innego.

Wymienione powyżej systemy nie wyczerpują tematu i nie odpowiadają w pełni na pytanie, jaki system operacyjny wybrać. A to dlatego, że odnieśliśmy się wyłącznie do komputerów, a urządzeń wykorzystujących systemy operacyjne jest przecież znacznie więcej. W tym miejscu warto wymienić:

• smartfony,
• tablety,
• urządzenia AGD, takie jak pralki, lodówki czy piekarniki,
• telewizory,
• nawet samochody z wbudowanym komputerem pokładowym.

Tworząc oprogramowanie do urządzeń o zupełnie innych funkcjach niż laptop, postawiono na inne rozwiązania i stąd inne nazwy systemów.
W przypadku smartfonów, jak wiadomo, zdecydowanie dominuje system operacyjny Android, natomiast drugi pod względem popularności jest iOS (dla urządzeń marki Apple). Windows swego czasu poniósł dotkliwą porażkę, starając się przenieść swój system do urządzeń mobilnych. Na to rozwiązanie bardzo długo stawiała Nokia, promując tak zwany Windows Phone, co kończyło się poważnymi kłopotami, ponieważ użytkownicy zdecydowanie bardziej polubili Androida.
W przypadku smart TV popularne są na przykład system Tizen czy webOS. Jeśli interesuje cię zakup inteligentnego telewizora, może warto przeczytać też o tym, co to jest Android TV.

Wydaje się, że sam wybór systemu operacyjnego w niewielkim stopniu wpływa na wydajność działania komputera czy innego urządzenia. Tak naprawdę kluczowe dla szybkości i sprawności działania jest to, jakimi podzespołami dysponujemy. To procesor, pamięć RAM czy karta graficzna zdecydują o tym, jak szybko wykonamy obliczenia, w jakiej rozdzielczości będzie mogła płynnie działać ulubiona gra czy jak szybko przetworzymy pliki.
Chociaż system operacyjny jest bardzo ważny dla działania laptopa, telefonu czy smart TV, wydaje się, że większość użytkowników jest zwolniona w tej kwestii z trudnych dylematów. Najczęściej producent wyręcza nas, sprzedając urządzenie z określonym systemem – zazwyczaj takim, do którego już jesteśmy przyzwyczajeni. Kolejne wersje Androida są podobne do poprzednich, tak samo jak liczne aktualizacje Windowsa nie wywracają wszystkiego do góry nogami. Korzystanie z systemów operacyjnych jest proste – wszak w tym celu udoskonalano je przez wiele lat. Obecnie niemal każdy rodzaj systemu operacyjnego jest na tyle łatwy w działaniu, że nie musimy się głębiej zastanawiać i wszelkie